Συγχρονα Εργαλεια Και Στρατηγικες Για Τη Χαραξη Περιβαλλοντικης Πολιτικης

Abstract

Οι αλλαγές που παρατηρούνται στο φυσικό περιβάλλον τα τελευταία χρόνια προβάλλουν όλο και περισσότερο την απαίτηση για μία ουσιαστική παρέμβαση σε όλες εκείνες τις διαδικασίες που το επηρεάζουν και το υποβαθμίζουν. Η νέα προοπτική επιτάσσει την διαμόρφωση των περιβαλλοντικών πολιτικών με βάση δύο βασικούς άξονες, την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής, ως το μείζων περιβαλλοντικό πρόβλημα και την επίτευξη της αειφορίας ως διασφάλιση για την ομαλή κοινωνικοοικονομική ανάπτυξη των μελλοντικών γενεών. Τα Σύγχρονα Εργαλεία Περιβαλλοντικής Πολιτικής (New Environmental Policy Instruments - NEPIs) αναλαμβάνουν το ρόλο των δομικών λίθων για την διαμόρφωση αυτών των περιβαλλοντικών πολιτικών και προβάλλουν νέες στρατηγικές για την προσέγγιση των περιβαλλοντικών προβλημάτων.Στόχος της παρούσας διπλωματικής είναι να αναλυθούν τα σημαντικότερα NEPIs, να παρουσιαστούν οι νέες στρατηγικές αντιλήψεις στην αντιμετώπιση των περιβαλλοντικών προβλημάτων και εν τέλει να εξαχθούν συμπεράσματα για τα χαρακτηριστικά που θα πρέπει να έχει η σύγχρονη πολιτική που θα εφαρμοστεί τα επόμενα χρόνια στον τομέα του περιβάλλοντος.Το πρώτο βήμα στην προσπάθεια αυτή είναι η παρουσίαση του γενικότερου περιβαλλοντικού προβλήματος στον πλανήτη και η σύνδεσή του με τον ενεργειακό τομέα, την κλιματική αλλαγή αλλά και την αειφορία. Το δεύτερο βήμα είναι η παρουσίαση των βασικών χαρακτηριστικών και αντιλήψεων που πρέπει να διέπουν μία σύγχρονη περιβαλλοντική πολιτική, όπως είναι η αρχή της εσωτερίκευσης του περιβαλλοντικού κόστους, η αρχή του «ο ρυπαίνων πληρώνει και η αποσύνδεση της οικονομικής μεγέθυνσης από την περιβαλλοντική υποβάθμιση.Στη συνέχεια περνώντας στα εργαλεία περιβαλλοντικής πολιτικής, αφού δοθεί ο ορισμός τους, επιχειρείται η κατηγοριοποίησή τους, αναλύεται το πλαίσιο λειτουργίας τους, καταδεικνύεται η σχέση τους με τις ΑΠΕ και επισημαίνεται η σημασία της λειτουργίας «πακέτων πολιτικών». Επίσης, παρουσιάζονται τα σημαντικότερα παραδοσιακά εργαλεία και μέσω της διάδοσης και της εξέλιξης στο χρόνο παρουσιάζεται το πώς τα NEPIs έρχονται να καλύψουν κενά στις περιβαλλοντικές πολιτικές και να λειτουργήσουν παράλληλα με τα ήδη υπάρχοντα εργαλεία.Το κύριο μέρος της μελέτης αφιερώνεται στην ανάλυση των 7 σημαντικότερων NEPIs τα οποία είναι: Οι Ενεργειακοί Φόροι και Φόροι Άνθρακα (Energy/Carbon or CO2 Taxes), Τα Ecolabels, Οι Νομικές Διατάξεις και Συστήματα για την Ελεύθερη Πρόσβαση στην Περιβαλλοντική Πληροφορία, Οι Εθελοντικές Συμφωνίες, Τα Πράσινα Πιστοποιητικά, Τα Λευκά Πιστοποιητικά και Το Σύστημα Εμπορίας Ρύπων της Ευρωπαϊκής Ένωσης (EU-ETS). Για κάθε ένα από αυτά τα εργαλεία, δίνεται ο ορισμός τους, τα χαρακτηριστικά τους, η ιστορική τους εξέλιξη και φυσικά ο τρόπος με τον οποίο λειτουργούν.Επόμενο βήμα είναι η παρουσίαση των σημαντικότερων κριτηρίων της αποτίμησης λειτουργίας των εργαλείων καθώς και των συχνών προβλημάτων που συναντώνται κατά το σχεδιασμό τους. Τέλος, παρουσιάζονται τα κύρια συμπεράσματα και οι προοπτικές που προέκυψαν από την παραπάνω μελέτη όπως η απαίτηση για λειτουργία «πακέτων πολιτικών» για την αποδοτική συνεργασία νέων και παραδοσιακών εργαλείων, η προώθηση των ΑΠΕ και η σχέση NEPIs και αγοράς.