Διερεύνηση Δυνατοτήτων Ανεξάρτητων Παραγωγών Ηλεκτρικής Ενέργειας Από Απε Στην Απελευθερωμένη Αγορά

Abstract

Ο σκοπός της παρούσας διπλωματικής εργασίας είναι η μελέτη λειτουργίας και η ανάπτυξη ενός μεθοδολογικού εργαλείου υποστήριξης αποφάσεων για την ανάδειξη των βέλτιστων στρατηγικών λύσεων που συνδέονται με την επιλογή της καταλληλότερης χώρας στην οποία μπορούν να δράσουν αποτελεσματικότερα οι ανεξάρτητοι παραγωγοί ενέργειας από Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας (ΑΠΕ), στο πλαίσιο της απελευθερωμένης ενεργειακής αγοράς εντός της ΕΕ. Ο ενεργειακός τομέας τα τελευταία χρόνια στην ΕΕ παρατηρείται ότι βρίσκεται σε μια τροχιά έντονης αναδιάρθρωσης. Με σκοπό την ενίσχυση του ανταγωνισμού των ενεργειακών αγορών, τα κράτη-μέλη της ΕΕ προχωρούν σταδιακά στην ολοένα και μεγαλύτερη απελευθέρωση αγορών της ηλεκτρικής ενέργειας και του φυσικού αερίου, με αποτέλεσμα την σταδιακή αποδυνάμωση των κρατικών μονοπωλίων. Ο τελικός στόχος συνδέεται αφενός με την μείωση της τιμής της καταναλισκόμενης ενέργειας και τη βελτίωση των υπηρεσιών που προσφέρονται στον τελικό καταναλωτή και αφετέρου με την ενδυνάμωση των παραδοσιακών και νέων παραγωγών ενέργειας. Οι ενεργειακές μεταρρυθμίσεις που είναι απαραίτητο να συμβούν προς αυτή την κατεύθυνση, καθώς και το χρονoδιάγραμμα ολοκλήρωσης της πλήρους απελευθέρωσης των αγορών ποικίλλουν ανάλογα με τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της κάθε χώρας. Υπεύθυνοι για τη διαδικασία της απελευθέρωσης αλλά και για τους νόμους που θα διέπουν τη νέα αγορά ενέργειας, είναι η εκάστοτε πολιτεία σε συνεργασία με τη ανεξάρτητη ρυθμιστική αρχή της κάθε χώρας. Η πολιτεία παραμένει σημαντικός «παίκτης», αλλά ο ρόλος της έχει μεταβληθεί από απόλυτός διαμορφωτή που ίσχυε παλαιότερα σε ρυθμιστή του πλαισίου λειτουργίας της ανεξάρτητης αγοράς. Επιπλέον, οι εξελίξεις γύρω από την κλιματική αλλαγή έφεραν περισσότερο στο επίκεντρο τις ΑΠΕ. Συνεπώς, στο νέο περιβάλλον λειτουργίας, νέοι «παίκτες» της αγοράς ενέργειας αναδεικνύονται, όπως οι ανεξάρτητοι παραγωγοί ενέργειας (κυρίως μέσω ΑΠΕ). Από την συγκέντρωση στοιχείων προέκυψε ο περιορισμένος υφιστάμενος αριθμός ανεξάρτητων παραγωγών ενέργειας από ΑΠΕ σήμερα αλλά και η δυναμική που παρουσιάζουν με βάση την ανάλυση εκείνων των στοιχείων που περιγράφουν τη στρατηγική και το επιχειρησιακό περιβάλλον των συγκεκριμένων εταιριών. Επίσης στην παρούσα εργασία, μελετήθηκαν τα μοντέλα υποστήριξης αποφάσεων που χρησιμοποιούνται από εταιρίες αυτού του τομέα στην προσπάθεια τους να καθιερωθούν στην ενεργειακή αγορά. Με βάση την υφιστάμενη κατάσταση της εγχώριας αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας της ΕΕ, αλλά και την υφιστάμενη δραστηριότητα παραδοσιακών και ανεξαρτήτων παραγωγών από ΑΠΕ, επιχειρείται η επίλυση ενός προβλήματος υποστήριξης αποφάσεων που συμβάλλει στην υποστήριξη διαμόρφωσης στρατηγικής των παραπάνω παραγωγών μέσω της επιλογής κατάλληλης χώρας της ΕΕ για δραστηριοποίηση τους. Η προσέγγιση του παραπάνω προβλήματος γίνεται χρησιμοποιώντας ένα στρατηγικό εργαλείο υποστήριξης αποφάσεων, την πολυκριτηριακή μέθοδο «ELECTRE III». Στην ανάπτυξη του εργαλείου σημαντικό ρόλο παίζει η διαμόρφωση 33 κατάλληλων κριτηρίων που δομούνται σε πέντε βασικές κατηγορίες για τη χώρα υποδοχής (πολιτικό και ρυθμιστικό πλαίσιο, ύπαρξησυγκροτημένης περιβαλλοντικής πολιτικής, φυσικό δυναμικό, υφιστάμενες δραστηριότητες ΑΠΕ, κοινωνική αποδοχή των ΑΠΕ) και σε τρεις για τη χώρα καταγωγής της εταιρίας (πολιτικό και ρυθμιστικό πλαίσιο, ύπαρξη συγκροτημένης περιβαλλοντικής πολιτικής, γεωγραφική απόσταση από χώρα αποδοχής). Μέσα από την εφαρμογή της μεθόδου στο συγκεκριμένο πρόβλημα, αναδεικνύονται οι τάσεις που χαρακτηρίζουν τις αγορές ενέργειας, οι παράγοντες που επηρεάζουν τη λειτουργία τους στην κάθε χώρα, αλλά και οι προοπτικές του ευρύτερου κλάδου της ηλεκτροπαραγωγής από ΑΠΕ. Συγκεκριμένα, μέσα από την εφαρμογή προκύπτει ότι οι χώρες που προκρίνονται είναι οι σκανδιναβικές χώρες, η Μεγάλη Βρετανία, η Γερμανία και η Ισπανία των οποίων η αγορά λειτουργεί πλήρως ανταγωνιστικά. Αντίθετα κάποιες άλλες όπως η Ελλάδα, η Γαλλία, η Ιταλία και η Κύπρος θεωρούνται λιγότερο καλές επιλογές για επιχειρηματική δράση των ανεξάρτητων παραγωγών ενέργειας από ΑΠΕ, αφού σε αυτές τις χώρες συμβαίνει η αγορά είτε να μην έχει απελευθερωθεί καθόλου είτε η απελευθέρωση να γίνεται με πιο αργούς ρυθμούς.