Ανασκόπηση Της Σύγχρονης Πραγματικότητας Στη Διαδικασία Πρόληψης Του Καρκίνου Τραχήλου Της Μήτρας

Abstract

Η παρούσα εργασία ασχολείται με τον καρκίνο του τραχήλου της μήτρας, ο οποίος δυστυχώς χαρακτηρίζεται από υψηλά ποσοστά θνησιμότητας ανάμεσα στις γυναίκες που έχουν προσβληθεί από τη συγκεκριμένη νόσο. Η αντιμετώπιση επομένως του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας αποτελεί ένα θέμα μείζονος σημασίας. Ο συσχετισμός του με συγκεκριμένους τύπους του ιού HPV αποτέλεσε ένα σημαντικό βήμα προς αυτή την κατεύθυνση, με άλλους τύπους να ευθύνονται περισσότερο (όπως για παράδειγμα οι τύποι 16, 18, 31, 33 και 45 που ανήκουν στην ομάδα υψηλού κινδύνου) και άλλους λιγότερο για τη δημιουργία διαφόρων μορφών τραχηλικής δυσπλασίας. Στα πλαίσια εξεύρεσης έγκαιρων και έγκυρων τεχνικών για την ανίχνευση αυτών των δυσπλασιών, η ανακάλυψη του pap test από το Γ. Παπανικολάου (1943) και η μέχρι σήμερα εκτεταμένη χρήση του για τη διάγνωση του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας αποτέλεσε ορόσημο σε αυτή την προσπάθεια. Εντούτοις, η πρόβλεψη του pap test δεν είναι καθολικά επιτυχής, με την ύπαρξη λανθασμένων αποτελεσμάτων να είναι πιθανή (η επισκόπηση των σχετικών μελετών και μετα-αναλύσεων κατέδειξε εύρος μεταβολής 52-88.2% στην περίπτωση της ευαισθησίας και 94-100% στην περίπτωση της ειδικότητας του test για διαφορετικά είδη δυσπλασιών). Σε τέτοιες περιπτώσεις, είτε η ασθενής υποβάλλεται σε περαιτέρω εξετάσεις χωρίς να χρειάζεται, αυξάνοντας έτσι την ταλαιπωρία της αλλά και το κόστος της διαδικασίας, είτε περιστατικά που χρήζουν περαιτέρω παρακολούθησης και θεραπείας υποεκτιμώνται, με κίνδυνο για την υγεία της ασθενούς. Είναι επομένως αναγκαία η ανάπτυξη και εφαρμογή νέων τεχνικών ανίχνευσης των τραχηλικών αλλοιώσεων, ώστε να ελαχιστοποιηθεί το ποσοστό λανθασμένης πρόβλεψης του pap test. Ανάμεσα σε αυτές τις τεχνικές συμπεριλαμβάνονται το HPV DNA test, το mRNA test, το p16 test και η κυτταρομετρία ροής, με την καινοτομία αυτών των νέων τεχνικών να εντοπίζεται στην ανίχνευση του γενετικού υλικού του ιού HPV και πώς αυτό μεταβάλλεται ως προς τη συγκέντρωσή του. Η χρησιμότητά τους έγκειται τόσο στη μεμονωμένη χρήση τους (μια διαδικασία όμως που δεν ενδείκνυται στην περίπτωση μαζικού προληπτικού ελέγχου λόγω αυξημένου κόστους) όσο κατά κύριο λόγο στη συνδυαστική τους χρήση με το pap test. H επισκόπηση των μελετών κατέδειξε αύξηση της ευαισθησίας ακόμα και κατά 30% σε περιπτώσεις δυσπλασίας των τύπων CIN2+ όταν εφαρμόστηκαν συνδυαστικά το pap test με το HPV DNA test, με τους υπόλοιπους συνδυασμούς να δίνουν επίσης βελτιωμένα αποτελέσματα σε σχέση με τη μεμονωμένη χρήση του pap test. Αντικείμενο της παρούσας διπλωματικής εργασίας είναι η ανασκόπηση της σύγχρονης πραγματικότητας στη διαδικασία πρόληψης του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας και ο ρόλος της τεχνολογίας σε αυτή. Για το σκοπό αυτό αναλύθηκε η εφαρμογή τόσο του παραδοσιακού pap test και των βελτιώσεων που αυτό έχει επιδεχθεί κατά καιρούς, όσο και των νέων τεχνικών ανίχνευσης όπως το HPV DNA test, το mRNA test, το p16 test και η κυτταρομετρία ροής, εντοπίζοντας διάφορα χαρακτηριστικά τους αλλά και σημεία που απαιτούν βελτίωση, καθώς και πεδία μελλοντικής έρευνας. Στη συνέχεια περιγράφτηκαν στατιστικά μέτρα απόδοσης, με βάση τα οποία έγινε ακολούθως επισκόπηση μελετών και μετα-αναλύσεων που αφορούν στην απόδοση των παραπάνω τεχνικών, τόσο σε συγκριτικό όσο και σε συνδυαστικό επίπεδο, οδηγώντας σε συγκεκριμένα συμπεράσματα σχετικά με το δυναμικό αυτών των νέων τεχνικών στη διαδικασία πρόληψης του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας και τον τρόπο που βοηθούν στην ενίσχυση της προγνωστικής απόδοσης του pap test. Τέλος, αναλύθηκε ο ρόλος της τεχνολογίας στη βελτίωση των τεχνικών ανίχνευσης μέσω των συστημάτων υποστήριξης κλινικής απόφασης (clinical decision support systems - CDSS), παρουσιάζοντας συγκεκριμένες εφαρμογές τέτοιου είδους συστημάτων σε ομάδες μελέτης με τραχηλικές δυσπλασίες διαφόρων κατηγοριών. Το συμπέρασμα που εξήχθη είναι πως η ανάπτυξη και η εφαρμογή τέτοιων συστημάτων μπορεί να βοηθήσει σημαντικά, ιδιαίτερα στο πεδίο της διαλογής των περιστατικών, πάντα βέβαια λειτουργώντας ως υποστηρικτικά ιατρικά «εργαλεία» και όχι αντικαθιστώντας τον ανθρώπινο κλινικό παράγοντα.