Ανασκόπηση μοντέλων κυκλικής οικονομίας στην αυτοκινητοβιομηχανία

Abstract

Η εξάντληση των πόρων και η υποβάθμιση του περιβάλλοντος στις μέρες μας, καθοδηγούμενη από φαινόμενα παγκοσμιοποίησης και καταναλωτισμού, στρέφει σε παγκόσμια κλίμακα το ενδιαφέρον προς την έννοια της Κυκλικής Οικονομίας. Υποσχόμενη να αντικαταστήσει την έννοια του τέλους του κύκλου ζωής (end-of-life notion) με την αποκατάσταση προϊόντων και με τον κλειστού βρόχου (closed-loop) κύκλο ζωής των προϊόντων, η Κυκλική Οικονομία επιθυμεί να εξαλείψει τα απόβλητα, να διατηρήσει την ένθετη αξία των προϊόντων και των υλικών, να προωθήσει τη χρήση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και να εξαλείψει τις τοξικές χημικές ουσίες. Η εξάρτηση της αυτοκινητοβιομηχανίας από τις πρώτες ύλες και ορισμένα πολύτιμα μέταλλα αποτελεί σημαντικό θέμα και μεγάλη πρόκληση σε επίπεδο στρατηγικής για την διαχείριση των πόρων. Ενδεικτικά, με το 60% της παγκόσμιας προσφοράς μολύβδου να διατίθεται για την κατασκευή αυτοκινήτων, η αυτοκινητοβιομηχανία είναι ο κορυφαίος καταναλωτής μολύβδου στον κόσμο και σύμφωνα με τις μελέτες της U.S. Geological Survey, τα αποθέματα αυτού θα εξαντληθούν μέχρι το 2030. Για αυτό, τις τελευταίες δύο δεκαετίες, η αυτοκινητοβιομηχανία δέχεται πιέσεις τόσο από τις κυβερνήσεις όσο και από την κοινωνία για να ακολουθήσει ένα πιο βιώσιμο μοντέλο ανάπτυξης. Τα παρακάτω αντικατοπτρίζουν σε κάποιο βαθμό τον σημαντικό αντίκτυπο που έχει στο περιβάλλον: • Οι μεταφορές το 2016 ήταν υπεύθυνες για το ένα τέταρτο των παγκοσμίων εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα, με τις οδικές μεταφορές να είναι μόνες υπεύθυνες για το 18% αυτών (International Energy Agency, 2018). • Υποβάθμιση των φυσικών οικοσυστημάτων. Η Κίνα βγάζει από τα ορυχεία της το μεγαλύτερο μέρος του φυσικού γραφίτη που χρησιμοποιείται σε ηλεκτρικά οχήματα. Η αυξημένη ζήτηση σε συνδυασμό με τους χαλαρούς περιβαλλοντικούς κανονισμούς έχουν οδηγήσει σε αποτυχημένες καλλιέργειες, ρύπανση του εδάφους, μόλυνση των υδάτων και μεγάλης κλίμακας περιβαλλοντική υποβάθμιση (Washington Post, 2016). • Τα μη βιοδιασπώμενα απόβλητα από το τέλος του κύκλου ζωής προϊόντων και τα βιομηχανικά απόβλητα συμβάλλουν σημαντικά στο γέμισμα των χωματερών, στην τοξικότητα του εδάφους και στη ρύπανση των υδάτων. Μόνο μεταξύ Ιανουαρίου και Ιουνίου του 2017, ΗΠΑ, Ευρώπη και Ιαπωνία εξήγαγα 3.1 εκατομμύρια τόνους πλαστικών αποβλήτων σε αναπτυσσόμενες χώρες, κυρίως στην Ασία (Nikkei, 2019). Σημαντικό μέρος αυτών, ήταν τα οχήματα στο τέλος τους κύκλου ζωής τους (European commission, 2019). • Η παραγωγή οχημάτων απαιτεί σημαντική ενέργεια, νερό και πόρους, αυξάνοντας το περιβαλλοντικό αποτύπωμα του άνθρακα. Η αυτοκινητοβιομηχανία χρησιμοποιεί 5.2 δισεκατομμύρια λίτρα νερού και παράγει 1 εκατομμύριο τόνους διοξειδίου του άνθρακα μόνο από την κατασκευή αυτοκινήτων και εξαρτημάτων στο Ηνωμένο Βασίλειο (The society of motor manufacturers and traders, 2019). Είναι, λοιπόν, επιτακτική η ανάγκη για στροφή σε πιο οικολογικές μεθόδους μέσω της Κυκλικής Οικονομίας, ειδικά στον κλάδο της αυτοκινητοβιομηχανίας που αποτελεί και τον πιο βλαβερό για τον περιβάλλον, δεδομένης της τεράστιας ποσότητας πρώτων υλών που απαιτεί και των αποβλήτων που παράγει. Η διπλωματική αυτή παρέχει μία ανασκόπηση της βιβλιογραφίας της τελευταίας δεκαετίας, με σκοπό την κατανόηση των κύριων γνωρισμάτων και προοπτικών της Κυκλικής Οικονομίας: ρίζες, βασικές αρχές, πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα, μοντελοποίηση και εφαρμογή της στην αυτοκινητοβιομηχανία σε παγκόσμια κλίμακα.