Ανάλυση και επεξεργασία δεδομένων εγκεφαλογραφικών καταγραφών με τεχνικές μηχανικής μάθησης

Abstract

Σε αυτή τη διδακτορική διατριβή, έχει εφαρμοστεί ένα ευρύ φάσμα προσεγγίσεων Μηχανικής Μάθησης (ΜΜ) σε πειράματα που σχετίζονται με τον εγκέφαλο, παρέχοντας τη βάση για αλληλεπιδράσεις Διεπαφών Ανθρώπου-Μηχανής (ΔΑΜ) και Διεπαφών Εγκεφάλου-Υπολογιστή (ΔΕΥ) ρίχνοντας φως σε υποκείμενες γνωστικές πτυχές διαφορετικών καταστάσεων όσον αφορά τη νευροεπιστήμη. Υπό αυτό το πρίσμα, πρέπει να σημειωθεί ότι η εφαρμογή ΔΕΥ απαιτεί τη συνεχή μέτρηση των εγκεφαλικών σημάτων τα οποία να μπορούν να μεταφραστούν και να εισάγουν πληροφορίες στη συνδεδεμένη συσκευή για την εκτέλεση της κάθε εργασίας. Κατ' επέκταση, μη σχετιζόμενα νευρικά ερεθίσματα ενδέχεται να συγχέουν την εσωτερική διαδικασία ταξινόμησης, επομένως είναι εξαιρετικά σημαντικό να ανιχνεύονται συγκεκριμένες νευρικές ιδιότητες με τρόπο που να είναι όσο το δυνατόν πιο διακριτές και με καθολικό τρόπο. Ο στόχος της διατριβής αυτής είναι να θέσει τα θεμέλια για την εφαρμογή ΔΕΥ αξιολογώντας τα καθολικά χαρακτηριστικά διαφορετικών γνωστικών καταστάσεων και συνθηκών στα πλαίσια ΜΜ, ενώ παράλληλα να λαμβάνει υπόψη τις εξελίξεις στις αλγοριθμικές εφαρμογές και των εφαρμογών των υπαρχόντων συστημάτων στην ανάλυση ηλεκτροεγκεφαλογραφικών (ΗΕΓ) καταγραφών.Πιο συγκεκριμένα, προτείνονται προηγμένες προσεγγίσεις Μηχανικής Μάθησης για την επεξεργασία και την ανάλυση των ηλεκτροεγκεφαλογραφικών σημάτων, αξιοποιώντας ιδιότητες σήματος στο πεδίο του χρόνου και / ή συχνότητας. Προς αυτήν την κατεύθυνση, χρησιμοποιήθηκαν τρία πειράματα ηλεκτροεγκεφαλογραφικών καταγραφών υψηλής πυκνότητας προκειμένου να μελετηθούν γνωστικές λειτουργίες υψηλότερης τάξης, αποτελώντας τη βάση για εφαρμογές πραγματικού κόσμου ειδικά στον τομέα των Διεπαφών Εγκεφάλου-Υπολογιστή. Σε αυτήν τη διδακτορική διατριβή, προτείνονται προηγμένες προσεγγίσεις Μηχανικής Μάθησης για την επεξεργασία και την ανάλυση των ηλεκτροεγκεφαλογραφικών σημάτων, αξιοποιώντας ιδιότητες σήματος στο πεδίο του χρόνου και / ή συχνότητας. Προς αυτήν την κατεύθυνση, χρησιμοποιήθηκαν τρία πειράματα ηλεκτροεγκεφαλογραφικών καταγραφών υψηλής πυκνότητας προκειμένου να μελετηθούν γνωστικές λειτουργίες υψηλότερης τάξης, αποτελώντας τη βάση για εφαρμογές πραγματικού κόσμου ειδικά στον τομέα των Διεπαφών Εγκεφάλου-Υπολογιστή. Τα καταγεγραμμένα δεδομένα διερευνήθηκαν χρησιμοποιώντας δυναμικά που σχετίζονται με συμβάντα (Βιωματικά Δυναμικά, ΒΔ), φασματική αποσύνθεση και δίκτυα εγκεφάλου, ενώ αναπτύχθηκαν νέες μεθοδολογίες για τη μοντελοποίηση και ανάλυση των νευρολογικών δομών παρέχοντας έγκυρα αποτελέσματα. Επιπλέον, τα χαρακτηριστικά που εξήχθησαν από κάθε πείραμα συνδυάστηκαν με διαφορετικές τεχνικές ταξινόμησης και επιλογής χαρακτηριστικών (απομονώνοντας ένα μικρό υποσύνολο σημαντικών αλληλεπιδράσεων) και πετυχαίνοντας υψηλή ακρίβεια στη διάκριση μεταξύ των διαφόρων καταστάσεων. Αξίζει να σημειωθεί ότι η αποκρυπτογράφηση της ηλεκτρικής δραστηριότητας του εγκεφάλου με γενικευμένο τρόπο (άσχετο με τη μεταβλητότητα των εργασιών και των θεμάτων) είναι μια σημαντική απαίτηση για την προσαρμογή ενός κοινού πλαισίου σε πραγματικές εφαρμογές Διεπαφών Εγκεφάλου Υπολογιστή. Σε αυτό επικεντρώνεται αυτή η διδακτορική διατριβή, μέσω της επέκτασης της τρέχουσας τεχνολογίας σε νευρογνωστικές προσαρμογές της Μηχανικής Μάθησης. Πιο συγκεκριμένα, το πείραμα 1 (Κεφάλαιο 3) διερευνά τον αντίκτυπο διαφορετικών χρονικών παραθύρων σε ΒΔ μετά το σφάλμα σε ακουστική δοκιμασία με διαφορετικές συνθήκες πολυπλοκότητας. Ως εκ τούτου, χαρακτηριστικά σήματος (όπως πλάτος, λανθάνουσα κατάσταση κ.λπ.) που είναι αντιπροσωπευτικά των συστατικών ΒΔ που προκαλούνται από σφάλματα, χρησιμοποιήθηκαν σε ένα πλαίσιο επιλογής χαρακτηριστικών και ταξινόμησης που εξετάζει την επίδραση των διαμορφώσεων σήματος με την πάροδο του χρόνου. Το πείραμα 2 (Κεφάλαιο 4) αφορά την ανεξάρτητη (από το είδος διαδικασίας) εκτίμηση του υψηλού έναντι του χαμηλού νοητικού φόρτου εργασίας σε δύο διαφορετικά παραδείγματα μνήμης εργασίας. Στο πλαίσιο αυτό, ένα δικτύου εγκεφάλου συνδυάστηκε με φασματικά χαρακτηριστικά εγκαφαλογραφήματος για την εξαγωγή των γενικευμένων χαρακτηριστικών που είναι αντιπροσωπευτικά του νοητικού φόρτου, ενώ διαφορετικοί μέθοδοι ταξινόμησης συνδυάστηκαν με έναν αλγόριθμο επιλογής χαρακτηριστικών για την αξιολόγηση των ιδιοτήτων διακριτότητας των υποσύνολων λειτουργιών. Η περαιτέρω εξέταση των επιλεγμένων χαρακτηριστικών αποκάλυψε κοινά πρότυπα ανεξάρτητα από την εργασία σχετικά με τις φασματικές και τοπολογικές τους ιδιότητες. Τέλος, το πείραμα 3 (Κεφάλαιο 5) διερευνά τους νευρικούς μηχανισμούς του νοητικού φόρτου εργασίας και τη διαμόρφωσή τους σε συνθήκες που προσομοιώνουν σενάρια πραγματικού κόσμου. Σε αυτήν την περίπτωση, πραγματοποιήθηκε ένα καλά ελεγχόμενο πείραμα προσομοίωσης πτήσης σε περιβάλλοντα οθόνης υπολογιστή (2D) και εικονικής πραγματικότητας (3D) με πολλαπλά επίπεδα δυσκολίας. Τα προκύπτοντα δεδομένα στη συνέχεια υποβλήθηκαν σε επεξεργασία χρησιμοποιώντας εύρεση νευρολογικών πηγών και συσσωματώθηκαν σε φλοιώδεις περιοχές κατασκευάζοντας φασματικά διαστημικά δικτύων πηγής. Στη συνέχεια εφαρμόστηκαν αλγόριθμοι μηχανικής μάθησης για να συγκριθούν οι μεταβολές της συνδεσιμότητας και να εντοπιστούν τα πρότυπα αναδιοργάνωσης των εγκεφαλικών δικτύων σε σχέση με κάθε επίπεδο και κατάσταση φόρτου εργασίας.Τα αποτελέσματα παρέχουν νέες γνώσεις στους υποκείμενους γνωστικούς μηχανισμούς, ενώ παρέχουν υποστήριξη σε ειδικούς στους σχετικούς ιατρικούς τομείς, επιτρέποντας στη συνέχεια την αποτελεσματική παρακολούθηση της εγκεφαλικής δραστηριότητας. Επιπλέον, ο συνδυασμός της ανάλυσης που παρέχεται μέσω της Μηχανικής Μάθησης με τη νευροεπιστήμη ανοίγει το δρόμο για εφαρμογές διεπαφής ανθρώπου/εγκεφάλου-μηχανής τόσο σε επιστημονικούς όσο και σε ιατρικούς τομείς. Τα πειραματικά έργα και η ανάλυση στα προαναφερθέντα πειράματα αποτελούν τη θεωρητική βάση για τέτοιες διεπαφές, των οποίων οι επιπτώσεις και η ταξινόμηση συζητούνται επίσης σε αυτό το διδακτορικό (Κεφάλαιο 6).