Ενεργειακή Αναβάθμιση και Διατήρηση Κτιρίων Πολιτιστικής Κληρονομιάς στην Ευρώπη: Το Παράδειγμα του New European Bauhaus και οι Εφαρμογές στην Ελλάδα

Abstract

Η διατήρηση, η συντήρηση και η ενεργειακή αναβάθμιση κτιρίων πολιτιστικής κληρονομιάς, αποσκοπώντας στην ελαχιστοποίηση του οικολογικού τους αποτυπώματος, αποτελεί μια από τις μεγαλύτερες προκλήσεις που καλούνται να αντιμετωπίσουν οι σύγχρονες ευρωπαϊκές κοινωνίες. Η παρούσα διπλωματική εργασία εξετάζει την ευρεία παρουσία κτιρίων με ιστορική αξία σε όλη την Ευρώπη, γεγονός που αφ’ ενός υπογραμμίζει την σημασία της πολιτιστικής κληρονομιάς στην ήπειρο, αλλά αφ’ ετέρου επιδρά επιβαρυντικά στο περιβάλλον, λόγω των τόσο υψηλών εκπομπών ρύπων που προκαλούν, όσο και εξ ’αιτίας των αυξημένων ενεργειακών απαιτήσεών τους. Στο πλαίσιο αυτό, μελετάται το πρόγραμμα «New European Bauhaus» (NEB), μια πρωτοβουλία της Ευρωπαϊκής Ένωσης η οποία επιδιώκει να συνδυάσει την βιωσιμότητα, την αισθητική και την κοινωνική συνοχή στον κτιριακό τομέα, προωθώντας νέες προσεγγίσεις στην αρχιτεκτονική και τον κατασκευαστικό κλάδο, με στόχο την αναβάθμιση του αστικού περιβάλλοντος. Η εργασία διερευνά την συμβολή του Νέου Ευρωπαϊκού Μπάουχαους στην επίτευξη των στόχων βιωσιμότητας, παραθέτοντας παραδείγματα από έργα και δράσεις που έχουν ήδη δρομολογηθεί σε διάφορα κράτη-μέλη της Ε.Ε. Δίδεται ιδιαίτερη έμφαση στην Ελλάδα, όπου η διατήρηση της πολιτιστικής ταυτότητας των ιστορικών κτιρίων αναλλοίωτη προστατεύεται και περιφρουρείται αυστηρά από το ίδιο το νομικό πλαίσιο. Παράλληλα, παρουσιάζονται διεξοδικά τα βήματα που ακολουθούνται για την ενεργειακή αναβάθμιση ενός κτιρίου, διαδικασία που πραγματοποιείται αυτούσια, στο παρών χρονικό διάστημα, όταν πρόκειται για την αύξηση της ενεργειακής απόδοσης ενός ιστορικού κτιρίου. Εξετάζονται οι τεχνικές προκλήσεις και οι πιθανές λύσεις για την ενσωμάτωση προηγμένων τεχνολογιών ενεργειακής απόδοσης σε ιστορικά κτίρια, δίχως να αλλοιώνεται η αρχιτεκτονική τους αξία. Επιπλέον, αξιολογούνται τα συνηθέστερα μέτρα που υιοθετούνται και εφαρμόζονται σε ιστορικά κτίρια μέσα από συγκεκριμένα παραδείγματα της ελληνικής πραγματικότητας. Η διπλωματική αυτή εργασία αποσκοπεί στην ανάδειξη της ανάγκης να συμπεριληφθούν τα κτίρια πολιτιστικής κληρονομιάς στα σχέδια για αναβάθμιση του αστικού περιβάλλοντος προς έναν πιο οικολογικό δρόμο, συνεισφέροντας έτσι στην επίτευξη των ευρωπαϊκών στόχων για την αντιμετώπιση των συνεπειών και την καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής. Μέσα από την παρούσα έρευνα, καθίσταται σαφές ότι η όποια παρέμβαση ενεργειακής αναβάθμισης ενός ιστορικού κτιρίου δύναται και οφείλει να διατηρεί την ισορροπία μεταξύ του σεβασμού στην αρχιτεκτονική του αξία και του εκσυγχρονισμού των υποδομών του, προς όφελος της ίδιας της κοινωνίας, προτείνοντας τελικά λύσεις που μπορούν να εφαρμοστούν, δίχως να αλλοιώνουν την ιστορική και πολιτιστική αξία των κτιρίων.