Ολοκληρωμένο μεθοδολογικό πλαίσιο αντιμετώπισης ενεργειακής φτώχειας για οργανισμούς τοπικής αυτοδιοίκησης

Abstract

Η ενεργειακή φτώχεια είναι ένα πολυσύνθετο ζήτημα που επηρεάζει πολλούς Ευρωπαίους. Συνδέεται με το χαμηλό εισόδημα των νοικοκυριών, το υψηλό ενεργειακό κόστος, και τα ενεργειακά αναποτελεσματικά σπίτια και είναι γνωστό ότι έχει σοβαρές επιπτώσεις στην υγεία των πολιτών, συμπεριλαμβανομένων αυξημένων αριθμών θανάτων το χειμώνα ή το καλοκαίρι, επιβλαβείς επιπτώσεις στην ψυχική υγεία, αναπνευστικά και κυκλοφορικά προβλήματα Το 2022 περισσότεροι από 41 εκατομμύρια Ευρωπαίοι δεν μπόρεσαν να διατηρήσουν το σπίτι τους επαρκώς ζεστό το χειμώνα. Το ζήτημα επιδεινώθηκε μετά την ενεργειακή κρίση, η οποία εν μέρει προκλήθηκε από την πανδημία του Covid-19 και εντάθηκε περαιτέρω από την αύξηση των τιμών του φυσικού αερίου και της ηλεκτρικής ενέργειας που εμφανίστηκαν πιο πρόσφατα μετά τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία τον Φεβρουάριο του 2022. Η αντιμετώπιση του φαινομένου της ενεργειακής φτώχειας αποτελεί βασική προϋπόθεση για μια δίκαιη ενεργειακή μετάβαση που ενισχύει την ενεργειακή δημοκρατία και συμβάλει στην αντιμετώπιση της κλιματικής κρίσης, και αυτές οι προτεραιότητες είναι αλληλένδετες στην πολιτική ατζέντα της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Οι δήμοι και οι οργανισμοί τοπικής αυτοδιοίκησης μπορούν να παίξουν σημαντικό ρόλο σε αυτή την προσπάθεια εφαρμόζοντας πρακτικές κατάλληλα διαμορφωμένες να ανταποκριθούν στις ανάγκες ευάλωτων νοικοκυριών. Στο πλαίσιο αυτό, η παρούσα διδακτορική διατριβή παρουσιάζει μια προσέγγιση κατάλληλα ανεπτυγμένη για οργανισμούς τοπικής αυτοδιοίκησης ώστε να αντιμετωπιστεί το φαινόμενο της ενεργειακής φτώχειας σε τοπικό επίπεδο και να υποστηριχθούν ευάλωτα νοικοκυριά εκμεταλλευόμενοι τις συλλογικές ενεργειακές δράσεις. Σε αυτή την προσέγγιση οι πολίτες βρίσκονται στο επίκεντρο της λύσης, ενθαρρύνεται η εξοικονόμηση ενέργειας, και η ανάπτυξη των συλλογικών ενεργειακών δράσεων (π.χ., ενεργειακές κοινότητες) με απώτερο στόχο την επίτευξη της δίκαιης ενεργειακής μετάβασης και τον εκδημοκρατισμό της ενέργειας. Η Διατριβή έχει ως στόχο να παρέχει μια ολοκληρωμένη λύση στην αντιμετώπιση του φαινομένου της ενεργειακής φτώχειας σε τοπικό επίπεδο. Μέσα από εμπεριστατωμένη μελέτη των βασικών παραμέτρων του προβλήματος σχεδιάστηκε μια αξιόπιστη και συνεπής προσέγγιση αντιμετώπισης της ενεργειακής φτώχειας κατάλληλη για να εφαρμοστεί από οργανισμούς τοπικής αυτοδιοίκησης. Η προσέγγιση περιλαμβάνει την ανάπτυξη μεθοδολογίας και ICT εργαλείου για τον προσδιορισμό των ενεργειακά φτωχών νοικοκυριών και έναν αλγόριθμο και ICT εργαλείο για τη δημιουργία προφίλ κατανάλωσης, την ανάπτυξη υλικού κατάλληλου για την εκπαίδευση του προσωπικού των δήμων φέρνοντας στο επίκεντρο την έννοια του τοπικού ήρωα, τη δημιουργία, στελέχωση και την παροχή υλικού για τη λειτουργία ενιαίων σημείων πληροφορίας, τη διερεύνηση του ρόλου που μπορούν να παίξουν στην αντιμετώπιση του φαινομένου οι συλλογικές ενεργειακές πρωτοβουλίες, τις προτάσεις και δράσεις για την αντιμετώπιση του φαινομένου στα Σχέδια Δράσης για την Ενέργεια και το Κλίμα δήμων και μια μεθοδολογία ενσωμάτωσης της προσέγγισης όπως εφαρμόστηκε σε 8 ευρωπαϊκές χώρες σε συστάσεις πολιτικής σε εθνικό και ευρωπαϊκό επίπεδο. Οι 8 επιλεγμένες χώρες είναι η Βουλγαρία, Κροατία, Ελλάδα, Ουγγαρία, Εσθονία, Λετονία, Πορτογαλία, Ισπανία.