Βελτίωση Διαχείρισης Λειτουργικού Κινδύνου Με Ενσωμάτωση Πολυκριτηριακής Ανάλυσης Αποφάσεων, Με Το Σχεδιασμό Και Την Υλοποίηση Συστήματος Συλλογικής Ευφυΐας Και Με Τη Δημιουργία Οντολογίας Λειτουργικού Κινδύνου

Abstract

Η παρούσα διατριβή επικεντρώνεται στο θέμα της διασφάλισης ποιοτικής γνώσης για τη διαχείριση του λειτουργικού κινδύνου σε έναν οργανισμό. Λειτουργικός κίνδυνος ορίζεται ο κίνδυνος αρνητικών επιπτώσεων στην οικονομική κατάσταση, στην επιχειρησιακή λειτουργία και/ή στο κύρος ενός οργανισμού, ως αποτέλεσμα ανεπάρκειας ή αποτυχίας της εσωτερικής διακυβέρνησης και των διαδικασιών, των ανθρώπων, των συστημάτων ή ως αποτέλεσμα εξωτερικών γεγονότων. Η διαχείριση του λειτουργικού κινδύνου αποτελεί σημαντικό στοιχείο διακυβέρνησης και διοίκησης με στόχο την προστασία ενός οργανισμού από συμβάντα κινδύνου του εσωτερικού και του εξωτερικού περιβάλλοντος, που θα επηρέαζαν αρνητικά την επίτευξη των επιχειρησιακών στόχων του οργανισμού. Διαχείριση λειτουργικού κινδύνου είναι η συνεχής και συστηματική διαδικασία προσδιορισμού, ανάλυσης, αντιμετώπισης, αναφοράς και παρακολούθησης των λειτουργικών κινδύνων ενός οργανισμού. Η διαχείριση λειτουργικού κινδύνου είναι μια διαδικασία έντασης γνώσης, που περιλαμβάνει αφενός την ανάλυση των κινδύνων και αφετέρου τη λήψη αποφάσεων για την αντιμετώπισή τους. Λόγω των διαρκώς μεταβαλλόμενων συνθηκών κάτω από τις οποίες λειτουργεί ένας οργανισμός σήμερα (παγκοσμιοποίηση, οικονομική κρίση, τεχνολογικές εξελίξεις κ.λπ.), οι κίνδυνοι που διατρέχει συνεχώς αυξάνονται ως προς το πλήθος, την ποικιλότητα και την πολυπλοκότητα τους, με αποτέλεσμα η αντιμετώπισή τους να απαιτεί σύνθεση γνώσεων από διαφορετικές επιστημονικές περιοχές. Συνεπώς, προκειμένου να γίνεται αποτελεσματική διαχείριση των λειτουργικών κινδύνων, είναι πολύ σημαντικό για έναν οργανισμό να διασφαλιστεί η ύπαρξη ποιοτικής και αξιόπιστης γνώσης σχετικά με τους λειτουργικούς κινδύνους. Γι’ αυτό το λόγο, για τη δημιουργία δηλαδή ποιοτικής και αξιόπιστης γνώσης λειτουργικών κινδύνων προτείνονται τρεις νέες προσεγγίσεις στο πλαίσιο της παρούσας διατριβής.Η πρώτη προσέγγιση αφορά ομάδες ατόμων και είναι κατάλληλη για περιπτώσεις στις οποίες είναι διαθέσιμος ένας συγκεκριμένος αριθμός ειδικών σε διάφορα γνωστικά αντικείμενα που αφορούν τη διαχείριση λειτουργικών κινδύνων. Επειδή η απόκτηση εξειδικευμένης γνώσης έχει πάντοτε υψηλό κόστος για έναν οργανισμό, στόχος της προσέγγισης αυτής είναι η όσο το δυνατό μεγαλύτερη αξιοποίηση της γνώσης των ειδικών σχετικά με τους λειτουργικούς κινδύνους. Στην προσέγγιση αυτή παρουσιάζονται δύο νέες μέθοδοι οι οποίες περιλαμβάνουν την ενσωμάτωση μεθόδων πολυκριτηριακής ανάλυσης στη διαχείριση κινδύνων, με σκοπό την αξιοποίηση της γνώσης διεπιστημονικών ομάδων ειδικών. Η δεύτερη προσέγγιση περιλαμβάνει το σχεδιασμό και την υλοποίηση συστήματος συλλογικής ευφυΐας στα πρότυπα του κοινωνικού ιστού για εταιρικά περιβάλλοντα, με σκοπό τη δημιουργία ποιοτικής και αξιόπιστης γνώσης λειτουργικών κινδύνων. Το προτεινόμενο σύστημα συλλογικής ευφυΐας ακολουθεί τη φιλοσοφία των συστημάτων του κοινωνικού ιστού, σύμφωνα με την οποία από τη συνεργασία ενός μεγάλου αριθμού χρηστών προκύπτει περιεχόμενο το οποίο είναι καλύτερο από το αντίστοιχο περιεχόμενο το οποίο θα προέκυπτε από τη συνεργασία μίας μικρής ομάδας χρηστών. Η καινοτομία του προτεινόμενου συστήματος συλλογικής ευφυΐας έγκειται στο ότι η ποιότητα της παραγόμενης γνώσης διασφαλίζεται μέσω διαδικασίας κρίσεων από ομότιμους χρήστες του συστήματος. Επιπλέον, οι ειδικοί που είναι σε θέση να παρέχουν ποιοτική γνώση δεν είναι de facto γνωστοί, αλλά προκύπτουν από καινοτόμο αλγόριθμο του προτεινόμενου συστήματος. Η τρίτη προσέγγιση αφορά τη δημιουργία μιας οντολογίας λειτουργικού κινδύνου που έχει σκοπό να αυξήσει την αξία και την ποιότητα της γνώσης των λειτουργικών κινδύνων. Η προτεινόμενη οντολογία αποτελείται από δύο αλληλένδετα μέρη: α) την εννοιολογική οντολογία λειτουργικού κινδύνου, που περιλαμβάνει τις σημαντικότερες γνώσεις και προορίζεται για ανθρώπινη επικοινωνία και β) τη λογική οντολογία, που βασίζεται στην εννοιολογική οντολογία και προορίζεται για επεξεργασία από εφαρμογές. Η οντολογία συμβάλλει στην αύξηση της αξίας της γνώσης λειτουργικού κινδύνου, μέσω της δυνατότητας διαμοιρασμού της από μεγαλύτερο αριθμό ατόμων του οργανισμού, ενώ συμβάλλει και στην αύξηση της ποιότητας της γνώσης, μέσω της επεξεργασίας της από ανεξάρτητες και ετερογενείς εφαρμογές, με σκοπό την εξαγωγή συμπερασμάτων και την παραγωγή νέας γνώσης.